Eigen bedrijf en echtscheiding: huwelijkse voorwaarden

Bij echtscheiding denk je aan verdelen en in veel gevallen ook aan alimentatie. Verdelen van het huis, het spaargeld en de roerende goederen, al de dingen die je hébt. Alimentatie is weer gerelateerd aan draagkracht, aan het geld dat in termijnen binnen komt, meestal in de vorm van salaris.

Maar hoe verdeel je een eigen bedrijf?

Het woord “eigen” zegt het is een bezit, het valt daarom onder de te verdelen boedel.
Maar “bedrijf”, bedrijvigheid, betekent werk en derhalve ook een inkomen; het speelt dus ook mee in het berekenen van een eventuele alimentatie. Om maar te zwijgen van de pensioenopbouw die er aan gekoppeld kan zijn.

Gemeenschap van goederen

Ben je getrouwd in gemeenschap van goederen dan krijgt ieder de helft. Zelfs al heb je een B.V. waarvan bijv. de man 80% van de aandelen op zijn naam en de vrouw 20% van de aandelen op haar naam heeft: De vrouw heeft recht op de helft van wat haar man bezit (op 0,5 x 80% = 40%) en de man krijgt de helft van haar 20%, ofwel 10%. Dan hebben ze ieder … 40% + 10% = 50%.
Hetzelfde geld voor een V.O.F. of maatschap ook al is er zakelijk een ongelijke verdeling afgesproken. Beide ongelijke delen worden door de gemeenschap van goederen toch gelijkelijk (50:50) verdeeld.

Huwelijkse voorwaarden met koude uitsluiting

Het zal in de praktijk niet vaak voorkomen dat levenspartners een bedrijf hebben en gehuwd zijn in gemeenschap van goederen. De huwelijkse voorwaarden worden nl. vaak opgesteld om het privé vermogen veilig te stellen. Het privé vermogen staat dan op naam van de ene partner, het bedrijf is van de andere partner.
De meest extreme vorm van huwelijkse voorwaarden is koude uitsluiting:de partners hebben geen enkele financiële band. In zo’n geval hoeft er geen verdeling van het bedrijf plaats te vinden. dit kan echter leiden tot een zeer scheve, onbillijke verdeling. Om een bedrijf op te bouwen kan het zijn dat een partner de ontwikkeling van zijn loopbaan aanpast om meer bij te dragen aan het huishouden, zodat de ander, de eigenaar van het bedrijf, in staat is de nieuwe onderneming van de grond te krijgen. Dit offer is een niet-arbeidsproductieve investering die niet bij een echtscheiding verrekend wordt. Daarom wordt bij huwelijkse voorwaarden praktisch altijd een verrekeningsbeding opgesteld. De zogeheten warme uitsluiting. Er zijn ook andere “rechtsvormen” voor een huwelijk, die hier bondig besproken worden.

Huwelijkse voorwaarden met verrekeningsbeding

Met het opstellen van een verrekeningsbeding bij het aangaan van het huwelijk, of bij een omzetting naar huwelijkse voorwaarden, ben je er nog niet. De verrekening dient ook periodiek uitgevoerd te worden. Gebeurt dat niet, dan blijft het onverdeelde, overbespaarde, inkomen uit de onderneming staan als vordering.

Wordt dit geld besteed aan de woning of belegging, dan komen deze investeringen te vallen onder te verrekenen vermogen bij echtscheiding. Is de verrekening door verwaarlozing erg complex geworden, dan kan de rechter besluiten dat er sprake is van een huwelijk in gemeenschap van goederen.

Bij het opstellen van de huwelijkse voorwaarden is men erg vrij. Daarom is het mogelijk om in de voorwaarden op te nemen dat het recht op een verrekening na bepaalde tijd komt te vervallen. Deze voorwaarde is rechtsgeldig, tenzij de rechter oordeelt dat dit een verdeling oplevert die in strijd is met redelijkheid en billijkheid.

Praat vrij over scheiden

Warme uitsluiting heeft dus alleen zin, als de verrekening daadwerkelijk wordt uitgevoerd. Dat betekent dat partners zich tijdens hun huwelijk voorbereiden op een eventuele scheiding.

Op praten over echtscheiding als er geen wolkje aan de hemel van je huwelijk is, lijkt een taboe te rusten. Alsof je partner het moet opvatten als een motie van wantrouwen en het de eerste kras is op de huwelijksboot.
Een taboe die nodig doorbroken dient te worden, want rekening houden met een veel voorkomende en mogelijke gebeurtenis betekent niet dat de partners niet om elkaar geven.
Sterker nog, niet met een partner willen of durven praten over zo’n belangrijk onderwerp, betekent dat die ander niet voor een vol wordt gezien, maar voor iemand die zaken verkeerd uitlegt en doorslaat. Een behoorlijk respectloze visie op de wederhelft.

Goede partners vinden samen een weg, ook als het over scheiden gaat.

In een volgende blog post wordt er gekeken naar wát er nu te verrekenen valt aan een eigen bedrijf bij echtscheiding. Denk daarbij aan de zeggenschap, de economische waarde, de goodwill en het opgebouwde pensioen.